Fizjoterapia biodra

Staw biodrowy to staw kulisty o wielokierunkowej ruchomości. Zachodzą w nim ruchy zginania, prostowania, odwodzenia, przywodzenia, rotacji wewnętrznej oraz zewnętrznej. Za wykonywanie tych ruchów odpowiadają aż 24 mięśnie. Staw składa się z głowy kości udowej oraz panewki kości miednicznej. Staw biodrowy otacza torebka stawowa wraz z więzadłami takimi jak: więzadło biodrowo – udowe, więzadło łonowo – udowe, więzadło kulszowo – udowe, więzadło głowy kości udowej oraz warstwa okrężna. Jak widać – struktur, które mogą dawać dolegliwości bólowe – jest wiele.

Konflikt udowo-panewkowy (Femoroacetabular Impingement – FAI)

FAI to nieprawidłowy kontakt głowy kości udowej i panewki stawu biodrowego, spowodowany zaburzonym wzrostem kości w obrębie stawu biodrowego. FAI można podzielić na 2 typy:

  • konflikt typu Cam – zmiana kostna występuje w obrębie głowy kości udowej, co powoduje utrudnienie w obracaniu się głowy kości udowej w panewce stawu biodrowego
  • konflikt typu Pincer – zmiana kostna dotyczy panewki stawu biodrowego, co prowadzi do stopniowego uszkadzania się obrąbka stawowego
  • konflikt typu mieszanego – występuje kiedy zmiana w budowie kości objęła zarówno panewkę stawu biodrowego jak i głowę kości udowej

Epidemiologia: FAI powstaje na skutek przeciążeń między szyjką kości udowej, głową kości udowej, a panewką stawu biodrowego, gdzie dochodzi do nadmiernego kontaktu między tymi strukturami. Zazwyczaj występuje u osób młodych, które są aktywnie fizycznie. Bardziej narażone są także osoby, które w okresie dziecięcym przeszły jakieś choroby stawu biodrowego np. chorobę Perthesa lub dysplazję stawu biodrowego.

Objawy: ból w okolicy stawu biodrowego, który może promieniować w kierunku uda lub kręgosłupa, ograniczenie ruchomości, słyszalne „strzelanie” lub „klikanie” w stawie biodrowym (najczęściej przy wstawaniu z pozycji siedzącej).

Diagnostyka: w celu zdiagnozowania choroby, fizjoterapeuta lub ortopeda początkowo przeprowadza szczegółowy wywiad z Pacjentem, następnie badanie fizykalne wykorzystujące badanie manualne oraz testy przeznaczone do określenia tej dysfunkcji. Przeprowadza się także badanie obrazowe, aby potwierdzić zakładaną hipotezę.

Leczenie: warto w początkowej fazie choroby rozpocząć od leczenia zachowawczego, które w większości przypadków przynosi pozytywne efekty. Stosuje się m. in. terapię manualną, która poprzez mobilizację stawu biodrowego oraz rozluźnianie tkanek miękkich przynosi ulgę Pacjentowi. Niezbędne są także odpowiednio dobrane ćwiczenia, aby poprawić propriocepcję, siłę oraz wytrzymałość mięśni.
Kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów, stosuje się iniekcję dostawową z kwasu hialuronowego lub kortykosteroidów w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Przy dużym zaawansowaniu choroby stosuje się leczenie chirurgiczne, w którym ortopeda przeprowadza plastykę zmienionej strukturalnie kości.

Zmiany zwyrodnieniowe

Choroba zwyrodnieniowa – to przewlekłe, niezapalne schorzenie, które polega na zaburzonej równowadze pomiędzy procesem regeneracji, a degradacji chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. Zmiany zwyrodnieniowe powstają często z nieznanej przyczyny (pierwotne) oraz w wyniku czynników predysponujących (wtórne). Do czynników predysponujących można zaliczyć np. otyłość, nierówną długość kończyn, zaburzenia w osi kończyny dolnej, przebyte choroby stawu biodrowego wieku dziecięcego, urazy, złamania, infekcje stawu biodrowego, jałową martwicę kości, RZS, chorobę Pageta, czy nadmierne przeciążenia wynikające z uprawiania sportu.

Epidemiologia: występowanie zmian zwyrodnieniowych rośnie wraz z wiekiem. Najczęściej spotyka osoby starsze, zwłaszcza kobiety. W Polsce zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego stanowią 40% wszystkich diagnozowanych zmian zwyrodnieniowych.

Objawy: ból w okolicy stawu biodrowego, który może promieniować w kierunku kolana, sztywność stawu, ograniczenie zakresu ruchomości, „trzeszczenie” w stawie, postępujące zmniejszenie sprawności – co może utrudniać wykonywanie czynności dnia codziennego.

Diagnostyka: Potwierdzenie schorzenia przeprowadza się na podstawie badań obrazowych (RTG), szczegółowym wywiadzie z Pacjentem oraz badaniu fizykalnym z wykorzystaniem różnych testów. Wykonuje się także badanie krwi w celu wykluczenia infekcji oraz chorób reumatoidalnych, badanie płynu stawowego oraz scyntygrafię kości i rezonans magnetyczny (MRI), m.in. przy podejrzeniu martwicy aseptycznej.

Leczenie zwyrodnienia biodra: najczęściej rozpoczyna się od leczenia zachowawczego. Polega ono przede wszystkich na celowanym wyeliminowaniu dysfunkcji funkcjonalnych narządu ruchu, które mogą stanowić przyczynę występowania dolegliwości bólowych. Zaliczamy do nich osłabienie siły mięśniowej, przykurcze mięśniowe, zaburzoną kontrolę motoryczną w obrębie tułowia i kończyny dolnej. Dodatkowo stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii, które działają uzupełniająco, wywołując przede wszystkich efekt przeciwbólowy. Najczęściej wykorzystuje się prądy TENS, terapię laserem wysokoenergetycznym, terapię endogennego ogrzewania tkanek, która dzięki głębokiemu wnikaniu w tkanki powoduje ich silne przekrwienie i rozluźnienie. Bardzo istotna jest także odpowiednia dieta, która ma działać przeciwzapalnie oraz prowadzić do normalizacji masy ciała. Czasami przy większych dolegliwościach bólowych ortopeda może zalecić iniekcje dostawowe z kwasu hialuronowego lub autogenne terapie krwiopochodne. Kiedy zmiany zwyrodnieniowe są już zaawansowane, wykonuje się endoprotezoplastykę stawu biodrowego.

Tendinopatia mięśnia pośladkowego średniego

Tendinopatia mięśnia pośladkowego średniego to schorzenie powstające na skutek zaburzenia równowagi pomiędzy mikrourazami, a odbudową ścięgna. Może do nich dochodzić na drodze przeciążeń mechanicznych lub zaburzeń metabolicznych. Efektem jest powstanie w ścięgnie zmian zwyrodnieniowych, które osłabiają jego zdolność do przenoszenia siły, a także do wrastania w nie zakończeń nerwowych, które generują dolegliwości bólowe.

Epidemiologia: tendinopatia ta dotyczy osób, które są aktywnie fizycznie, ale i też tych, które prowadzą siedzący tryb życia. Do jej rozwoju może dojść bowiem w wyniku powtarzających się przez wiele tygodni lub miesięcy uszkodzeń na skutek m.in. zaburzonej mechaniki biegu lub poprzez jednorazowy stres mechaniczny. Przykładem drugiej sytuacji może być podjęcie się przez osobę nieaktywną fizycznie jednorazowego wzmożonego wysiłku w postaci wycieczki górskiej. Tendinopatia mięśnia pośladkowego częściej dotyka kobiety w wieku 40 – 60 lat. A częstość jej występowania w generalnej populacji szacuje się na 10-25%.

Objawy tendinopatii mięśnia pośladkowego średniego: ból w okolicy krętarza większego kości udowej, który może promieniować w kierunku stawu kolanowego, bądź pośladka. Ból często pojawia się podczas wchodzenia po schodach oraz przy zakładaniu nogi na nogę. Kolejny objaw to trudność w staniu na jednej nodze, czasami może wystąpić obrzęk. Dolegliwości te mają istotny wpływ na obniżenie poziomu aktywności fizycznej. Ponadto częstym objawem jest ból okolicy krętarza (bocznej strony biodra) podczas leżenia na boku, co może prowadzić do zaburzeń snu.

Diagnostyka: po szczegółowym wywiadzie i badaniu fizykalnym diagnostykę warto uzupełnić o badania obrazowe. Badanie rezonansem magnetycznym jest efektywnym sposobem oceny struktury ścięgna mięśnia pośladkowego średniego i małego.

Leczenie tendinopatii mięśnia pośladkowego średniego: W powrocie do sprawności główną rolę odgrywa fizjoterapia poprzez wdrożenie odpowiednich ćwiczeń, poprawę błędów treningowych, poprawę wzorców ruchowych oraz stopniowe wzmacnianie osłabionego ścięgna. Ćwiczenia rozpoczyna się od pracy izometrycznej i treningu kolagenowego, który polega na wykonywaniu dużej liczby powtórzeń bez obciążenia. Następnie przechodzi się do ćwiczeń ze wzrastającym oporem i wolnym tempem ruchu. Na sam koniec wprowadza się ćwiczenia dynamiczne. W przypadku tendinopatii ścięgna mięśnia pośladkowego średniego, stosuje się także iniekcje krwiopochodne. Czasami kiedy zmiany w ścięgnach są zbyt duże, konieczny może okazać zabieg operacyjny.

Uszkodzenie obrąbka stawowego stawu biodrowego

Obrąbek stawowy to tkanka chrzęstno – włóknista, która zwiększa powierzchnię panewki stawu biodrowego otaczając ją dookoła, amortyzuje siły działające na staw biodrowy oraz pełni funkcję stabilizującą.

Epidemiologia: Najczęściej występuje u biegaczy i piłkarzy na skutek sumujących się mikrouszkodzeń. Często dotyczy także osób, które w przeszłości doznały wielu urazów w obrębie stawu biodrowego lub u których wystąpiło zaburzenie anatomiczne wywołujące uszkodzenie obrąbka, np. dysplazja stawu biodrowego, hipertrofia obrąbka lub konflikt panewkowo – udowy.

Objawy uszkodzenia obrąbka stawowego w biodrze: ból w okolicy pachwiny, który nasila się podczas dłuższego siedzenia, stania, chodzenia, czy aktywności fizycznej; uczucie przeskakiwania w środku stawu, utykanie podczas chodu, ograniczenie ruchomości. Czasami zauważyć można objaw Trendelenburga (opadanie miednicy po stronie przeciwnej od chorego stawu podczas stania na jednej nodze).

Diagnostyka: wywiad i badanie fizykalne, wykorzystujące specjalistyczne testy. Do dokładnej oceny obrąbka wykonuje się także MRI z kontrastem.

Leczenie uszkodzenia obrąbka stawowego stawu biodrowego: W leczeniu zachowawczym stosuje się na początku ograniczenie aktywności fizycznej oraz środki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Kiedy minie faza ostra, wdraża się stopniowo odpowiednie ćwiczenia, które mają na celu zwiększyć zakres ruchomości, wzmocnić mięśnie oraz poprawić biomechanikę stawu. Czasami leczenie zachowawcze nie przynosi pożądanych efektów – wtedy należy rozważyć zabieg chirurgiczny, polegający najczęściej na naprawie uszkodzonego obrąbka.

Zapraszamy!